Gạo nếp cẩm là hạt gạo có hình dáng căng tròn, màu sắc tím sẫm nhưng phần thân bụng hạt có màu hơi vàng nhạt. Ở Việt Nam những nơi có khí hậu mát mẻ, vùng núi cao thường trồng nhiều nếp cẩm. Đặc biệt là các tỉnh như Hà Giang, Điện Biên, Thái Bình, Ninh Bình hay vùng núi Tây Bắc, Nhưng Gạo Nếp Cẩm Tây Bắc vẫn là sự lựa chọn yêu thích nhất của các chị em nội trợ vì nếp được gieo trồng trên nương, khí hậu ôn hòa nên cơm ăn rất thơm, ngon, mềm dẻo
Gạo nếp cẩm có tên khoa học là Oryza rufipogon. Trong vụ xuân, nếp cẩm sinh trưởng trong khoảng 127 – 142 ngày còn trong vụ mùa là 105 – 115 ngày. Thân cây nếp cẩm cao trung bình từ 98 – 115cm, cứng. Lá nếp cẩm màu xanh đậm hoặc màu tím. Hạt gạo có đặc điểm đặc trưng là chắc, màu đen hoặc đỏ sẫm, hàm lượng dinh dưỡng cao và khi nấu thành cơm thì mềm dẻo và rất thơm.